« ویژه ارتقاء رتبه شغلی .......»

مختصری از تجربیات مدون :

مقدمه

همان طور که می‌دانید، در سیستم نوین تدریس، اگر بخواهید در پوشش تمام زمینه‌های برنامه ی دروس سراسری موفق باشید، برنامه ریزی کامل یک ضرورت محسوب می‌شود. صرف وقت زیادی در این راستا تبدیل به طبیعت دوم شما خواهد شد. البته مواظب باشید که جایی برای مانور نیز باقی بگذارید- آموزگاران موقعی بهترین عملکرد خود را ارائه می‌دهند که واقعاً به موضوع درسی علاقه‌مند باشند و یا برای تفهیم مبحثی که پرداختن به آن، به ویژه در آن روز، حائز اهمیت است، از گوشه و کنار شاهد و مثال می‌آورند. به خود آزادی عمل بدهید تا برنامه ی کاری خود را در جهت واکنش نشان دادن به موضوعات روز تنظیم کنید، و با تلفیق آنچه دانش آموزان باید بیاموزند و آنچه شما به آن علاقه دارید، از کار خود لذت ببرید.

نکاتی برای اولین روز تدریس در کلاس

فرصت دومی برای ایجاد اولین برداشت خوب وجود ندارد! برخورد اول با دیگران در هر کاری حائز اهمیت است، به ویژه بادانش آموزان جدید. یک ضرب‌المثل قدیمی می‌گوید، «تا کریسمس فرا نرسیده لبخند نزن»، همیشه آسان‌تر است به مرور از خود ملایمت نشان دهید تا این که پس از آگاه شدن کلاس از انعطاف پذیری شما، رفتاری خشک در پیش بگیرید!

1. فراموش نکنید که خودتان را معرفی کنید؛ و در صورت لزوم نام خود را روی تخته سیاه بنویسید.

2- انتظار خود از دانش آموزان را به صراحت برایشان بیان کنید؛ مشخص کنید که در کلاس درس چه کارهایی را می‌توانند انجام دهند و چه کارهایی را نمی‌توانند. چند قانون رفتاری ساده وضع کنید و در مورد آن‌ها جدی باشید. می‌توانید از خود دانش آموزان دعوت کنید پیشنهادات خود را در مورد وضع مقررات بیشتر ارائه دهند.

3- هرچه سریع‌تر نام دانش آموزان خود را یاد بگیرد؛ دستوری که به طور مستقیم صادر شود،‌ بسیار مؤثر تر واقع می‌شود. کار شما نیز موقعی مؤثر تر واقع می‌شود که هرگز فراموش نکنید کلاس شما از تک تک افراد تشکیل شده است و شما آن‌ها را به عنوان افراد متفاوت می‌شناسید.

4.کمک کنید دانش آموزان نام یکدیگر را یاد بگیرند؛ البته اگر تاکنون یاد نگرفته‌اند.یک راه این است که آن‌ها را دور هم جمع کنید و از هرکدام بخواهید که بگوید «اسم من (مثلاً) «حسن» است، و این‌ها دوستان من علی، ‌محسن، و … هستند و ببینید چه کسی می‌تواند اسامی بیشتری را به خاطر آورد. این کار به شما نیز در یادگیری نام آن‌ها کمک می‌کند!

5- کمک کنید دانش آموزان با همدیگر آشنا شوند؛ (که این عمل باعث می‌شود شما نیز با آن‌ها آشنا شوید). برای مثال، عبارتی چون «اسم من فرشید است، بهترین چیزی که در دنیا دوست دارم پیتزا است، منفورترین حیوان خانگی برای من عنکبوت است» را بین دانش آموزان کلاس به گردش در آورید.

6- دانش آموزان را کاملاً آگاه کنید که در چند هفته آینده به چه کاری مشغول خواهند بود و چرا. آن‌ها را متوجه کنید که چگونه نحوه ی تدریس شما با رئوس مطالب درسی، ‌برنامه‌های آموزشی سراسری و غیره مطابقت خواهد داشت.

7- مطمئن شوید آن‌ها روش ارزشیابی شما ر ا می‌دانند. به چه درس‌هایی نمره ی بیشتری تعلق خواهد گرفت و چه درس‌هایی مروری از دروس گذشته است؟ تأکید کنید که ضرورت دارد تکالیف خود را انجام دهند و مسؤولیت پیشرفت کار خود را به عهده گیرند، به خصوص در جایی که ارزشیابی مستمر وجود دارد.

8- در چند فصل اول کتاب توانایی شاگردان را در آن درس آزمایش کنید و نتیجه را در برنامه ریزی‌های خود مبنای کار قرار دهید. این کار را یا می‌توانید در قالب امتحان انجام دهید و یا این که از آن‌ها بخواهید مطلبی بنویسند که برای آن‌ها حالتی خصوصی داشته باشد و به شما کمک کند نسبت به آن‌ها شناخت بیشتری پیدا کنید.

9- برای آن‌ها توضیح دهید چه منابعی برای استفاده دانش آموزان وجود دارد؛ که می‌توانند مستقیماً به آن دسترسی داشته باشند، و چه منابعی از طریق آموزگار قابل دسترسی است و یا این که در کتابخانه یا مخزن کتاب موجود می‌باشد. شاگردان را تشویق کنید نسبت به اموال کلاس مثل خط کش، پاک کن، و غیره احساس مسؤولیت کنند تا در طول سال با کمبود مواجه نشوند.

10- اگر در چند هفته اول هر یک از قوانین رفتاری شما زیر پا گذاشته شد، از خود واکنش قاطعانه نشان دهید. به کلاس ثابت کنید متوجه تمام اتفاقاتی هستید که در کلاس رخ می‌دهد و مایل نیستید هیچ چیزی را نادیده بگیرید. نام دانش آموزی را که کار ناشایستی انجام داده است به زبان آورید، اما شخصیت فردی هر یک از آنان را مدنظر بگیرید و مواظب باشید آنچه می‌گویید تأثیر خیلی شدید روی آن‌ها نگذارد. شاید لازم باشد با دانش آموزانی که اعتماد به نفس ندارند و عصبی هستند، رفتاری محتاطانه داشته باشید. وارد جر و بحث‌ها و مشاجرات نشوید؛ وقتی با شاگردان بیشتر آشنا شدید می‌توانید از خود انعطاف بیشتری نشان دهید.

آشنایی با دانش آموزان

 وقتی مردم اسم خود شما را فراموش کردند، آن وقت متوجه می‌شوید که این مسأله چقدر ناراحت کننده است. با صدا کردن مردم با نامشان، پیغامی را که برای آن‌ها دارید، بسیار قوی‌تر و خودمانی تر می‌کنید. البته، اغلب این گونه به نظر می‌رسد که باید در آن واحد اسامی زیادی را به خاطر بسپاریم. توصیه‌های زیر می‌توانند در این مورد برای شما مفید واقع شوند. همیشه با نام‌هایی روبه رو خواهید شد که حفظ کردن آن‌ها خیلی مشکل است، اما این کار ارزش امتحان کردن را دارد. ممکن است شما تنها کسی باشید که می‌تواند چنین نام‌هایی را به خاطر بسپارید.

1- اجازه دهید خود دانش آموزان نام خود را تعیین کنند! از آن‌ها بپرسید دوست دارند به چه اسمی نامیده شوند وسعی کنید آن‌ها را با همان اسامی صدا کنید، مگر آن که نام خیلی احمقانه به نظر برسد. ممکن است «محمد حسین دامغانی» دوست نداشته باشد او را محمد دامغانی صدا بزنید، ‌اما سلیم محمد زاده سمنانی بدش نیاید او را سلیم سمنانی خطاب کنید.

2- نسبت به اسامی مستعار احتیاط کنید! در مورد اسامی مستعاری که در ظاهر برای ما بی آزار به نظر می‌رسند، اما در هنگام استفاده تمام کلاس را به خنده وامی دارند، احتیاط کنید. بسیار محتمل است بدون آشنایی قبلی و ناآگاهانه از اصطلاح زشتی استفاده کرده باشید!

3- هنگام سؤال کردن از دانش آموزان، آن‌ها را به نام صدا کنید. به خاطر این که بتوانید بعضی از اسامی را یاد بگیرد، نام شاگردانی را که در نظر دارید سؤالات (ساده) خود را از آن‌ها بپرسید، از دفتر کلاس استخراج کنید و به مرور زمان اسامی آن‌ها را به خاطر بسپارید.

4- با استفاده از نام دانش آموزان، نقشه ای برای کلاس ترسیم کنید. نقشه ای تهیه کنید که در آن، موقعیت نشستن دانش آموزان مشخص شده باشد، و سعی کنید آن‌ها در چند جلسه ی اول و تا موقعی که بیشتر با آن‌ها آشنا شده‌اید جای خود را عوض نکنند.

فهرست مطالب

مقدمه    ۱
نکاتی برای اولین روز تدریس در کلاس    ۱
آشنایی با دانش آموزان    ۴
نحوه تعامل معلّم و والدین    ۶
برگزاری جلسات با اولیای دانش آموزان    ۶
کنار آمدن با والدین بد قلق    ۸
تدریس و امکانات کلاسی    ۱۰
چگونه از منابع محدود کلاسی بهترین بهره برداری را انجام دهیم    ۱۲
برنامه ریزی درسی در تدریس    ۱۵
برنامه ریزی طرح کار    ۱۵
برقراری آرامش درکلاس درس    ۱۷
ارتباط با دانش آموزان    ۱۷
مشکلات ارتباط کلامی با دانش آموزان    ۱۹
برقراری نظم در کلاس    ۲۱
بایدها و شایدهای روابط کاری در کلاس درس    ۲۴
کار کردن به صورت گروهی    ۲۴
چگونه از معلم یا استاد خود استفاده کنیم    ۲۶
چگونه ازدیگران کمک بگیریم    ۲۸
کمک گرفتن از معلمان و اساتید پس ازپایان ترم یا سال تحصیلی    ۳۱
انواع مساعدت های یک معلم به یک دانش آموز    ۳۳
مساعدتهای درسی    ۳۳
مساعدتهای فکری و معنوی    ۴۹
منابع    ۵۷

منابع :

* سالی براون، هلن هورن، کارولین ارلام، فیل ریس / مترجم: سعید خاکسار

*براون، سالی و همکاران، ( ۱۳۸۷)، مهارتهای مهم تعلیم و تعلم، سعید خاکسار، تهران، نشر موزون، چاپ دوم.

*راه‌های غلبه بر ناکامی  / پدیدآورنده: واحد پژوهش انتشارات هنارس / ناشر: هنارس، عطش – ۲۷ اسفند، ۱۳۹۰

*اعتماد به نفس / پدیدآورنده: باربارا دی آنجلس، هادی ابراهیمی (مترجم)، زهرا جوادی زاده (ویراستار) / ناشر: نسل نو اندیش – ۰۴ مهر، ۱۳۹۱

*اعتماد به نفس برتر / پدیدآورنده: گیل لیندن فیلد، منصور فهیم (مترجم) / ناشر: رهنما – ۰۷ آذر، ۱۳۹۰

*اسرار اعتماد به نفس / پدیدآورنده: دیویدجوزف شوارتز، الهام السادات رضایی (مترجم) / ناشر: استاندارد – ۱۲ بهمن، ۱۳۹۰

*اعتماد به نفس / پدیدآورنده: سامویل اسمایلز، علی دشتی (مترجم)، مهدی ماحوزی (به اهتمام)